Milletlerarası İşçi Kardeşliği Teşkilatı'nın 1889'daki Paris Kongresi'nde "işçilerin ortak bayramı" olarak kabul edilen 1 Mayıs, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de işçiler ve emekçiler tarafından coşkuyla kutlandı.
Ülkemizde 81 ilde olduğu gibi ilimizde de çeşitli etkinlikler düzenlendi. Kemer Meydanı’nda toplanan sendika temsilcileri ve sendikalara üye emekçiler, Cumhuriyet Meydanı’na kadar yürüdü.
Meydanda halay çekerek, doyasıya eğlendi. Tabii eğlencenin yanında basın açıklaması da yapılarak bazı sorunlar dile getirildi. Bu sorunlar için çözüm istendi.
1 Mayıs bayramlarında emekçiler; “dayanışma vurgusu” yaptılar. Neden dayanışma? Çünkü eksiğimiz o. Dayanışma ve birliktelik yok. Birliktelik sağlandığı sürece üstesinden gelinemeyecek iş de yok.
Türkiye'de 1 Mayıs denince gerilimler akla geliyor. Oysa 1 Mayıs yasakların değil, emekçilerimiz, sendikalarımız, işverenlerimiz ve sivil toplum örgütlerimiz arasında karşılıklı diyalog ve uzlaşma neticesinde çalışma hayatıyla ilgili sorunların çözüldüğü ve özgürlüklerin hüküm sürdüğü bir dayanışma günü olmalı. Peki gerçekten böyle mi? Yanıtını siz değerli okuyucularımıza bırakıyorum.
Katılım az oldu
1 Mayıs Emek ve Dayanışma günü etkinliklerine ilimizde katılım az oldu.
Siyasilerden CHP heyetinden başka katılanlar olmadı. Neden işçinin yanında olmadılar acaba? Sadece mesaj paylaşmak yeterli mi?
Demek ki Bartın için bu yeterli oluyor. Gönül isterdi ki o meydanlar dolsun. İşçiler sorunlarını hep bir ağızdan haykırsın. Maalesef bunu ilimizde başaramadık.
Peki gerçekten 1 Mayıs işçinin bayramı mı? Biraz da bu soruya yanıt arayalım…
Özel sektörde çalışan işçiler, resmi tatil olarak kabul edilen ve bayramları olduğu ifade edilen günde tatil yaptılar mı? İşçiler iş başındaysa bu bayramı kimler kutladı? Resmi tatili kimler yaptı? Bu soruların yanıtları önemli…
Bu soruların yanıtlarını da siz değerli okuyucularımıza bırakıyorum.
1 Mayıs nasıl ortaya çıktı?
1 Mayıs neden ortaya çıkmış ona değinip yazıma son vereyim.
Çünkü 1 Mayıs etkinlikleri sırasında bir vatandaş kolumdan tutup ‘bu insanlar neden yürüyorlar’ şeklinde bir soru sordu. 1 Mayıs olduğunu ve işçi bayramı nedeniyle yürüyüş yapıldığını söyledim.
Amcanın dediğini aynen şu; ‘Biz 1 Mayıs deyince hep kargaşa, kavga, gürültü ve zor kullanma anlardık. Bunlar yürüyorlar. Hem de güzelce.’ Bu cevaplar karşısında anlatmaya çalışsam da pek başarılı olamadım. Aslında amcamız böyle düşünmekte haklı. Çünkü bize hep öyle anlatıldı. Hep olayları gördük. Hep tartışmalar yaşatıldı. Sorunların gündeme getirilmesinden çok kavga ve gürültüler gösterildi.
Bu nedenle 1 Mayıs’ın nereden geldiğini ve neden resmi tatil ilan edildiğini paylaşma gereği duydum.
1880'li yılların ağırlıklı olarak çalışma şartlarının çok kötü olduğu yıllar olduğunu okuyoruz. Küçük çocukların karın tokluğuna çalıştırılması ve 14-15 saate kadar varan iş günlerinin söz konusu olduğunu biliyoruz. Şirketler eşi görülmemiş bir hızla büyürken, işçiler, işyeri güvenliği, sağlık koşulları, örgütlenme ve grev gibi en temel haklarını dahi tanımayan bir siyasi ve hukuki sistem ile o dönemde karşı karşıya kalmışlar.
1881 yılında yarım milyon işçiyi temsilen kurulan Örgütlü Meslek ve Emek Birlikleri Federasyonu "8 saatlik iş günü" mücadelesini ülke geneline yaymak ve işçilerin kararlılıklarını göstermek amacıyla mücadele başlatmış. ABD'nin Şikago kentinde 40 bin tekstil işçisinin gerçekleştirdiği eylem kanla bastırılmış. Aynı kentte, bir fabrikada 8 saatlik işgünü için greve çıkan 1.400 işçi işten atılmış. Aynı tarihlerde greve çıkanlara ateş açılmış ve 4 işçi hayatını kaybetmiş.
ABD ve Kanada'da sendikalar ve diğer örgütlerin yükselttiği mücadele sonucu 1 Mayıs 1886'da yaklaşık 350 bin işçi greve çıkmış. Tarihin işçi sınıfının böylesine kararlı tepkisine ilk kez tanık olduğu kesin. Tüm ülkede adeta yaşam durmuş diyebiliriz.
1 Mayıs sonrası işten atmalar, baskılar yoğunlaşmış ve olaylara neden oldukları gerekçesiyle 8 işçi hakkında idam istemiyle dava açılmış. 1 Mayıs 1886 yılında 8 saatlik iş günü mücadelesinde önderlik yaptıkları için idam edilmişler. Hakkını arayan işçiler idam edilmiş.
ABD'de yaşanan bu olaylar uluslararası işçi örgütlerini harekete geçirmiş.
II. Enternasyonal 1889'da Paris'te düzenlediği kongrede, Amerikan işçilerinin mücadelesini desteklemek amacıyla dünya çapında gösteriler düzenlemiş. 1890'dan başlamak üzere 1 Mayıs'ı da, "Uluslararası Birlik, Mücadele ve Dayanışma Günü" olarak kabul etmiş.
Türkiye’de 1 Mayıs
Dünyada 1890’lı yıllarda kutlanmaya başlanan 1 Mayıs, Anadolu'da ilk kez Osmanlı döneminde, 1905 yılında İzmir'de kutlanmış. Bunu 1909 Üsküp kutlaması izlemiş. İstanbul'daki ilk kutlama 1912 yılında gerçekleşmiş. Cumhuriyet tarihinde ilk kez 1 Mayıs 1923'te resmi olarak işçi bayramı kutlamaları yapılmış.
Birçok kez yasaklama
Darbeler ve olağanüstü koşullarla kimi zaman yasaklanan 1 Mayıs, DİSK'in 1976 yılında Taksim'de düzenlediği programla geniş kitlelerce kutlanmış Bir yıl sonra 1977'de yine Taksim Meydanı'nda yapılan 1 Mayıs kutlamalarında, meydandakilerin üzerine ateş açılması nedeniyle 34 kişi yaşamını yitirmiş.
28 yıl sonra tekrar resmi tatil oldu
Milli Güvenlik Konseyi'nce 12 Eylül döneminde resmi tatil olmaktan çıkarılan 1 Mayıs, 28 yıl sonra Nisan 2009'da "Emek ve Dayanışma Günü" olarak resmi tatil ilan edildi.
1 Mayıs’ın tarihi nereden ortaya çıktığını aşama aşama anlatmaya çalıştım. Bu yüzden 1 Mayıs’ın önemi büyük.
Geçmişte yaşanılanlar nedeniyle emek ve dayanışma günü denilmiş.
Çünkü bu özel gün o günkü dayanışma ve birliktelikten doğmuş. İşçilerin haklarını o günün şartlarında aramasıyla doğmuş.
Canları ortaya koyan işçilerin mücadelesinden doğan bu özel günü Bartın’da provokasyonlara gelmeden, bayram havasında kutladık. Katılım her ne kadar az da olsa sadece sorunların konuşulduğu bir günü geride bıraktık.
Emeği olan herkese teşekkür ediyorum. Tabii İl Emniyet Müdürlüğü’ne de teşekkür etmek gerekiyor. Emekçilerin bayramını sorunsuz kutlaması için tüm önlemler alındı. Hatta İl Emniyet Müdürü Sayın İsa Aydoğdu da meydanlarda ve yürüyüş güzergahlarında denetim yaptı. Kendisine teşekkür ediyoruz.
Bu vesileyle de emeğiyle, alın teriyle, üretimiyle ülkemiz için değer üreten bütün çalışanların 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Gününü kutluyorum.
Emeğin ve alın terinin hakkının verildiği bir dünya temenni ediyorum…
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.